.png)
TÂM NHIỆT (Tâm hoả thịnh)
1. Chứng Tâm nhiệt, sốt nóng, phiền khát
Bài thuốc BẠCH HỔ THANG: THANH NHIỆT SINH TÂN
Thành phần: Thạch cao 30g, Tri mẫu 12g, Cam thảo 4g, Ngạnh mễ (gạo tẻ lâu năm) 8g
Chủ trị: Nhiệt ở phần khí của kinh Dương minh thịnh. Người rất nóng, mặt đỏ, phiền khát, uống nhiều, ra mồ hôi, sợ nóng.
Phân tích: Thạch cao tân cam đại hàn, để thanh nhiệt ở phần khí của kinh Dương minh. Tri mẫu khổ hàn, nhuận để giúp Thạch cao thanh nhiệt ở Phế, Vị và để tư âm. Cam thảo, Ngạnh mễ để ích vịbaor vệ tâm và phòng thuốc đại hàn làm thương tổn trung tiêu.Gia giảm:
- Nếu ra nhiều mồ hôi và mạch Đại, vô lực (cả khí và tân bị tổn thương), gia Nhân sâm 12g để ích khí, có tác dụng thanh nhiệt, ích khí, sinh tân (Bạch hổ Nhân sâm thang);
- Nếu là thấp ôn, ngực bĩ, rêu lưỡi cáu trắng, thêm Thương truật 9g để táo thấp, có tác dụng thanh nhiệt trừ thấp (Bạch hổ gia thương truật thang). Còn chữa phong thấp nhiệt tý;
- Nếu khớp đau sưng, gia Quế chi 6g để thông lạc hoá dinh có tác dụng thanh nhiệt, thông lạc, hoá dinh, chữa phong thấp nhiệt tý (Bạch hổ gia quế chi thang).
2. Chứng Tâm nhiệt, phiền, buồn nôn
Bài thuốc TRÚC DIỆP THẠCH CAO THANG: THANH NHIỆT, SINH TÂN, ÍCH KHÍ, HOÀ VỊ, TRỊ NGƯỜI NÓNG NHIỀU MỒ HÔI, BUỒN NÔN, PHIỀN
Thành phần: Thạch cao 30g, Nhân sâm 6g, Cam thảo 3g, Bán hạ n9g, Mạch môn 15g, Nghạnh mễ 15g, Trúc diệp 15g.
Chủ trị: Sau khi bị bệnh nhiệt, dư tà chưa hết và khí, tân (mồ hôi) bị tổn thương. Người nóng, nhiều mồ hôi, tâm phiền, ngực bực bội khó chịu, khí nghịch muốn nôn, miệng khô muốn uống, hoặc hư phiền không ngủ, mạch hư, Sác, lưỡi đỏ.
Phân tích: Trúc diệp, Thạc cao để hư nhiệt, trừ phiền. Sâm để ích khí. Mạch môn để dưỡng âm, sinh tân. Bán hạ để giáng nghịch chỉ nôn. Cam thảo, Ngạnh mễ để hoà trung dưỡng vị.
3. Chứng Tâm nhiệt, phiền táo, nôn ra máu, phát ban
Bài thuốc HOÀNG LIÊN GIẢI ĐỘC THANG: TẢ HOẢ, GIẢI ĐỘC
Thành phần: Hoàng liên 12g. Hoàng bá 8g, Hoàng cầm 12g, Chi tử 12g
Chủ trị: Các chứng thực nhiệt hoả độc. Rất nóng, phiền táo, mồm khô, họng ráo, nói lẫn, không ngủ, hoặc nôn ra máu, hoặc phát ban, người nóng ỉa chẩy, vàng da thấp nhiệt, mụn nhọt đinh độc, nước tiểu vàng sẫm, lưỡi đỏ, rêu vàng.
Phân tích: Hoàng liên tả tâm hoả và tả hoả ở trung tiêu. Hoàng cầm thanh phế nhiệt, tả hoả ở thượng tiêu. Hoàng bá tả hoả ở hạ tiêu. Chi tử tả hoả ở tam tiêu, dẫn nhiệt đi xuống bang quang.
Gia giảm: Đại tiện bí them Đại hoàng để tả thực nhiệt tống ra ngoài. Nếu nôn ra máu, máu cam, phát ban them Huyền sâm, Sinh địa, Đơn bì để lương huyết hoá ban, thanh nhiệt chỉ huyết. Nếu nhiệt uất phát vàng da thêm Nhân trần, Đại hoàng để tăng tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trừ thấp, thoái hoàng.
