.png)
PHƯƠNG THUỐC NHUẬN ĐỂ HẠ
Phương thuốc nhuận hạ dùng trong chứng đại tiện bí do đại trường táo để nhuận táo hoạt trường, làm cho đại tiện dễ dàng.
1/ CHỨNG ỈA KHÓ, PHÂN KHÔ, TIỂU TIỆN NHIỀU LẦN
Bài thuốc cổ phương: MA TỬ NHÂN HOÀN (Sách Thương hàn luận)
Thành phần: Ma tử nhân 500g, Thược dược 250g, Chi tử 250g, Đại hoàng 500g, Hậu phác 200g, Hạnh nhân 250g.
Cách dùng: Tán bột, làm hoàn mật. Mỗi lần uống 9g, ngày 1-2 lần với nước ấm. Có thể giảm liều làm thuốc thang.
Công dụng: Nhuận trường tiết nhiệt, hành khí thông tiện
Chủ trị: Trường vị tán nhiệt, tân dịch không đủ, Ỉa khó, phân khô, tiểu tiện nhiều lần.
Phân tích: Ma nhân nhuận trường thông tiện. Đại hoàng thông tiện, tiết nhiệt. Hạnh nhân giáng khí nhuận trường. Bạch thược dưỡng vị hoà lý. Chỉ thực, Hậu phác hạ khí tán kết. Mật ong nhuận táo hoạt trường.
Phương thuốc này có thể dùng cho cả người già, sản phụ và người táo bón mạn tính. Không dùng cho phụ nữ có thai, táo bón do tân dịch, huyết bị tổn hao.
2/ CHỨNG TÁO BÓN DO ÂM HUYẾT HƯ, GẦY, DA ĐEN XẠM, ÂM HƯ PHÁT NHIỆT
Bài thuốc cổ phương: GIA VỊ TỨ VẬT PHƯƠNG (Sách Ngoại cảm thống trị)
Thành phần: Sinh địa 5đc, Quy thân 1 lạng, Bạch dược rửa rượu 3đc, Chỉ xác 1đc, Xuyên khung 2đc (nhiệt nhiều 1đc), Đại hoàng tẩm rượu, nướng chín 1đc. (1đc tương đương 3,125g, 1langj là 10 đc)
Cách dùng: Sắc uống nóng.
Công dụng: Dưỡng huyết, thông tiện
Chủ trị: Táo bón do âm huyết hư. Gầy, da đen xậm, âm hư phát nhiệt.
Phân tích: Tứ vật để bổ hậu thiên âm huyết. Đại hoàng để thông hạ. Chỉ xác lý khí. Đại trường có huyết thời nhuận và sẽ lợi đại tiện.
Gia giảm:
- Có huyết ứ thêm Đào nhân, Hồng hoa;
- Phụ nữ có thai, lý thực nhiệt, táo khát nhiều, bỏ chỉ xác, thêm Hoàng cầm, rất ổn;
3/ CHỨNG TÁO BÓN DO DƯƠNG HƯ, YẾU, MẶT TRẮNG BỢT, MÌNH NÓNG, TỰ RA MỒ HÔI
Bài thuốc cổ phương: GIA VỊ TỨ QUÂN PHƯƠNG (Sách Ngoại cảm thống trị)
Thành phần: Nhân sâm 5đc, Chỉ xác 2đc, Bạch truật 3đc, Cam thảo 1đc, Sinh khương 3lats, Phục linh 2đc, Thục đại hoàng 1,5đc.
Cách dùng: Sắc uống.
Công dụng: Ích khí, thông tiện
Chủ trị: Táo bón do dương khí bế tắc. Người yếu, sắc mặt trắng bệch, mình nóng, tự ra mồ hôi, mạch trầm tế.
Phân tích: Tứ quânt để bổ vị khí. Đại hoàng để thông hạ. Chỉ xác lý khí.
Gia giảm:
- Nếu khí hư hạ hãm, thêm Thăng ma tẩm rượu sao để thăng đề;
- Khí trệ, thêm Mộc hương, khí trướng thêm Mộc hương, Tân lang.
4/ CHỨNG TÁO BÓN DO TỲ VỊ ÂM HƯ, NGƯỜI YẾU, PHÂN KHÔ
Bài thuốc cổ phương: BỔ TỲ ÂM PHƯƠNG (Sách Ngoại cảm thống trị)
Thành phần: Thục địa sao khô 3đc, Đương quy rửa bằng rượu 1 lạng, Bạch truật tẩm sữa sao 2đc; Nhục thung dung (rửa rượu nướng) 5đc, Ngưu tất dùng sống 5 phân
Cách dùng: Sắc uống lúc thuốc còn ấm.
Công dụng: Bổ âm, thông tiện
Chủ trị: Táo kết do tỳ vị âm hư tổn. Người hư yếu, vị dương độc cang, phân khô, táo kết, mạch quan bên phải phù khâu.
Phân tích: Thục địa, Thung dung bổ tinh âm. Đương quy bổ huyết, Bạch truật kiện tỳ. Đại hoàng để thông hạ. Chỉ xác lý khí.
Gia giảm: Nếu khí đục ở trên, gây đầy chướng, thêm Trầm hương mài vào thuốc uống.
5/ CHỨNG TÁO BÓN DO VỊ DƯƠNG HƯ, NGƯỜI YẾU
Bài thuốc cổ phương: BỔ VỊ DƯƠNG PHƯƠNG (Sách Ngoại cảm thống trị)
Thành phần: Nhân sâm 5đc, Bạch truật tẩm sữa sao 1 lạng, Trầm hương mài với nước thuốc 1đc
Cách dùng: Sắc uống lúc thuốc còn ấm.
Công dụng: Bổ dương, thông tiện
Chủ trị: Táo kết do vị dương hư tổn. Người hư yếu, táo kết, mạch quan bên phải trầm vi vô lực.
Phân tích: Nhân sâm, Bạch truật bổ trung khí. Trầm hương lý khí.
Gia giảm: Bên ngoài giả nhiệt, bên trong chân hàn, thêm Bào khương 1đc.
6/ CHỨNG TÁO BÓN DO THẬN DƯƠNG HƯ, NGƯỜI YẾU
Bài thuốc cổ phương: GIA GIẢM BÁT VỊ ĐỊA HOÀNG THANG (Sách Ngoại cảm thống trị)
Thành phần: Thục địa 8đc, Sơn dược 4đc, Sơn thù 4đc, Phục linh 2đc, Đơn bì 2đc, Trạch tả 2đc, Nhục quế 1đc, Phụ tử 1đc, Ngưu tất 4đc, Thung dung 3đc
Cách dùng: Sắc 9 vị Quế mài với nước thuốc không đun, uống lúc thuốc còn ấm.
Công dụng: Ôn bổ chân dương, thông tiện
Chủ trị: Đại tiện táo do mệnh môn hoả hư. Thể chất hư yếu, táo bón, mạch xích bên phải vô lực.
Phân tích: Thận khai khiếu ra tiền hậu âm, là cửa ngõ của vị, hai đường đại tiểu tiện thông hay bế đều quan hệ ở đó. Vậy cần bổ mạnh vào chân dương để giúp các cơ năng mở đóng, sẽ không còn lo gì vật lấp nữa. Bát vị để bổ chân dương. Thung dung bổ tinh, Ngưu tất bổ can thận.
7/ CHỨNG NGƯỜI GIÀ THẬN HƯ, TÁO BÓN, ĐÁI NHIỀU VÀ TRONG, LƯNG ĐAU GỐI MỎI, CHÓNG MẶT
Bài thuốc cổ phương: TẾ XUYÊN TIỄN (Sách Cảnh nhạc toàn thư)
Thành phần: Đương quy 3-5đc, Nhục thung dung 2-3đc, Thăng ma 0,3-0,7đc, Ngưu tất 2đc, Trach tả 1,5đc, Chỉ xác 1đc.
Cách dùng: Sắc 500ml còn 200ml, uống trước khi ăn.
Công dụng: Ôn thận, tích tinh, nhuận tràng, thông tiện, thông tiện
Chủ trị: Người già thận hư. Ỉa khó, phân kết, nước đái nhiều và trong, chóng mặt, thắt lưng đau, gối mỏi.
Phân tích: Thận dương suy, hạ nguyên không ấm, khí hoá kém gây lên. Nhục thung dung ôn thận ích tinh, làm ấm thắt lưng, nhuận tràng, Đương quy dưỡng huyết, hoà huyết, nhuận tràng, thông tiện. Ngưu tất bổ thận, khoẻ lưng, đưa huyết đi xuống. Chỉ xác hạ khí thông tiện. Trạch tả lợi tiểu. Thăng ma thăng dương. Thanh dương thanh được thì trục khí giáng được để thông tiện.
Gia giảm:
- Khí hư, thêm Nhân sâm để bổ khí, bỏ Chỉ xác;
- Có nhiệt thêm Hoàng cầm để thanh nhiệt;
- Thận hư thêm Thục địa để tu thận;
