.png)
PHƯƠNG THUỐC ĐIỀU HOÀ TRƯỜNG VỊ
(Trị tâm hạ bĩ mãn, nôn, sôi bụng, ỉa lỏng, sống phân)
Phương thuốc điều hoà trường vị chữa các chứng tà phạm trường vị, có hàn, có nhiệt (thác tạp) thăng giáng thất thường gây tâm hạ bĩ mãn, buồn nôn, nôn, bụng căng (chướng) đau, sôi bụng ỉa lỏng. Thuốc thường dùng là đắng (giáng), tân (khai) Như Can khương, Hoàng cầm, Hoàng liên, Bán hạ phối hợp với thuốc bổ khí hoà trung như Nhân sâm, Cam thảo.
1/ CHỨNG TÂM HẠ BĨ MÃN, NÔN, SÔI BỤNG, ỈA LỎNG, SỐNG PHÂN
Bài thuốc cổ phương: BÁN HẠ TẢ TÂM CAN (Sách Thương hàn luận)
Thành phần: Hoàng cầm 6g, Bán hạ 9g, Cam thảo chích 6g, Can khương 6g, Hoàng liên 3g, Nhân sâm 4g, Đại táo 4 quả.
Cách dùng: Đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, chia làm 2 lần uống lúc thuốc còn ấm.
Công dụng: Hoà vị giáng nghịch, khai kết trừ bĩ.
Chủ trị: Vị khí không hoà, Tâm hạ (vị quản) bĩ mãn không đau, nôn khan, nôn có chất, sôi bụng, ỉa lỏng, rêu lưỡi mỏng vàng cáu, mạch huyền sác.
Phân tích: Khi chữa chứng thiếu dương đáng dùng Tiểu sài hồ thang nhưng lại dùng thuốc hạ., dương ở trung tiêu bị thương, ngoại tà thừa cơ vào sâu, hàn nhiệt kết lại thành tâm hạ bĩ (khí ở vị quản không thăng không giáng, khí đầy lên song không đau).
Cần trừ hàn nhiệt để khôi phục sự thăng giáng của khí. Hoàng liên, Hoàng cầm khổ hàn để giáng tiết nhiệt. Can khương, Bán hạ tân ôn để khai kết tán hàn. Sâm, Thảo, Táo cam ôn để ích khí bổ hư.
Gia giảm:
- Nếu tỳ vị khí hư, thuỷ khí ở trong, thuỷ nhiệt kết, làm tâm hạ bĩ cứng, ợ hơi thối, sôi bụng nhiều, ỉa lỏngthif Can khương giảm còn 4g, thêm Sinh khương 8g, để hoà vị tiêu bĩ, tán kết trừ thuỷ, Gọi là bài SINH KHƯƠNG TẢ TÂM THANG;
- Nếu vị hư, khách khí thượng nghịch gây tâm hạ bĩ mãn, cứng, nôn khan, tâm phiền không yên, sôi bụng ỉa lỏng phân sống thì thêm cam thảo 2g cộng thành 8g để ích khí hoà vị, tiêu bĩ chỉ nôn, gọi là CAM THẢO TẢ TÂM THANG.
- Nếu ngực có nhiệt, vị có hàn làm cho trong ngực bồn chồn, muốn nôn, đau bụng hoặc sôi bụng ỉa lỏng, rêu trắng trơn, mạch huyền thì bỏ Hoàng cầm, thêm Quế chi 6g. Tăng lượng Hoàng liên thành 6g để bình điều hàn nhiệt hoà vị giáng nghịch. Hoàng liên để tả nhiệt ở trong ngực. Khương, quế để tán hàn trọng vị. Bán hạ giáng nghịch chỉ nôn. Sâm, Thảo, Táo ích khí bổ hưddeer hoà trung làm cho hàn nhiệt hết, trên dưới hoà sẽ giải được ngực bồn chồn, hết nôn và cầm được ỉa lỏng, đau bụng, gọi là HOÀNG LIÊN THANG.
