PHƯƠNG THUỐC ÔN KINH TÁN HÀN
Thường dùng trong các chứng dương khí bất túc, âm huyết cũng yếu lại có ngoại hàn làm tổn thương kinh lạc, huyết mạch không thông lợi. Phương thuốc ôn kinh tán hàn có các vị tân nhiệt để ôn dương khu hàn hợp với các vị dưỡng huyết thông mạch
1/ CHỨNG NGƯỜI HƯ YẾU CẢM HÀN, CHÂN TAY LẠNH; HÀN LÀM THẮT LƯNG, ĐÙI, BẮP CHÂN, BÀN CHÂN ĐAU
Bài thuốc: ĐƯƠNG QUY TÚ NGHỊCH THANG (Sách Thương hàn luận)
Thành phần: Đương quy 12g, Quế chi 9g, Thược dược 9g, Tế tân 6g, Cam thảo 6g, Đại táo 8 quả, Thông thảo 6g
Cách dùng: Sắc uống
Công dụng:
- Dương khí bất túc lại huyết hư và ngoại cảm hàn tà. Chân tay quyết hàn (rất lạnh), lưỡi nhợt rêu trắng, mạch tế muốn tuyệt hoặc trầm tế;
- Hàn nhập kinh lạc làm thắt lưng, đùi, bắp chân, bàn chân đau.
Phân tích: Đây là bài Quế chi thang, bỏ Sinh khương, bội Đại táo, thêm Đương quy, Tế tân, Thông thảo.
Đương quy (khổ tân ccam ôn) để bổ huyết hoà huyết, hợp với Thược dược để bổ huyết hư. Quế chi (tân cam ôn) để ôn kinh tán hàn, hợp với Tế tân trừ cả nội lẫn ngoại hàn. Cam thảo, Đại táo ích khí kiện tỳ, giúp Quy, Thược bổ huyết, lại giúp Quế, Tế để thông dương. Thông thảo thông kinh mạch làm cho chân tay ấm lại.
Gia giảm:
Nếu chân tay quyết lạnh, mạch muốn tuyệt ở người có ngoại hàn đã lâu, thêm Ngô thù du 5g, Sinh khương 15g gọi là ĐƯƠNG QUY TỨ NGHỊCH GIA NGÔ THÙ SINH KHƯƠNG THANG (Thương hàn luận) để ôn kinh tán hàn.
Nếu huyết tỳ, cơ phu bất nhãn tê dại, mạch vi sáp khẩn thì dùng HOÀNG KỲ QUẾ CHI NGŨ VẬT THANG (Kim quỹ yếu lược): Hoàng kỳ 12g, Thược dược 12g, Quế chi 12g, Sinh khương 12g, Đại táo 4 quả để ích khí ôn kinh, hoà kinh thông tý.