Thiếu máu - Y học hiện đại

HỘI CHỨNG THIẾU MÁU
Bệnh Nội kho Y học hiện đại – Các bệnh khác


🥰1/ ĐẠI CƯƠNG

Thiếu máu là sự giảm số lượng hồng cầu hoặc huyết cầu tố trong máu ngoại biên, dẫn đến máu thiếu ô xy để cung cấp cho các tế bào trong cơ thể. Thiếu máu không phải chỉ là giảm khối lượng máu trong cơ thể.

🥰2/ CÁCH KHÁM VÀ PHÁT HIỆN THIẾU MÁU

2.1 Hỏi bệnh

Trước một bệnh nhân thiếu máu, muốn biết nguyên nhân cần phải khai thác để nắm biết hoàn cảnh và tiểu sử bệnh. Những điểm cần hỏi:

a/ Nghề nghiệp của bệnh nhân
- Làm ruộng, trồng rau, sử dụng nhiều phân tươi dễ bị giun móc;
- Công nhân nghề in, làm trong dầu mỏ, tiếp xúc với hoá chất Chì, benzene…dễ bị nhiễm độc gây thiếu máu;
- Người sử dụng quang tuyến X dễ bị thiếu máu.

b/ Chế độ ăn uống, sinh hoạt của bệnh nhân
Có đủ ăn không, có nghiện rượu không?

c/ Tiền sử bản thân và bệnh tật của người bênh
- Có bệnh mạn tính không? (Viêm ruột, viêm loét dạ dầy, chẩy máu cam, rong kinh, trĩ, u xơ tử cung…
- Các thuốc men đã dùng trong thời gian điều trị.

2.2/ Khám bệnh

2.2.1/ Triệu chứng toàn thân:
Da xanh xao, niêm mạc nhạt, lòng bàn tay trắng nhợt, mi mắt hơi phù nề, mắt cá chân phù nhẹ. Móng tay khô dễ gẫy và có thể khum.

2.2.2/ Triệu chứng chức năng:

- Hoa mắt, ù tai, chóng mặt, thoáng ngất và ngất. Có lúc loạng choạng, muốn ngã;
- Khi gắng sức lên cầu thang, mang xách nặng thì trống ngực dồn dập;
- Rối loạn tiêu hoá: chán ăn, buồn nôn, ỉa lỏng;
- Chức năng sinh dục giảm: Nữ rối loạn kinh nguyệt, bế kinh hoặc kinh kéo dài. Nam: khả năng tình dục kém hoặc mất hẳn.

2.2.3/ Triệu chứng thực thể

- Mạch nhanh, có tiếng thổi tâm thu;
- Nếu thiếu máu kéo dài, diện đục của tim hiện ra và có dấu hiệu suy tim rõ rệt.

2.2.4/ Triệu chứng cận lâm sàng
Muốn xác định mức độ thiếu máu, cần xét nghiệm máu:
- Bình thường, ở người trưởng thành:
+ Hồng cầu: 4- 5 triệu/1ml máu;
+ Định lượng huyết sắc tố: 14 – 16 g/ 100ml máu.
- Thiếu máu khi số lượng hồng cầu dưới 3,8 triệu/ml máu hoặc định lượng huyết sắc tố dưới 14 g%.
Ngoài ra người ta còn chú ý đến hình thái và kích thước của hồng cầu.

🥰III/ PHÂN LOẠI NGUYÊN NHÂN THIẾU MÁU

1/ Dựa vào số lượng và chất lượng của máu

1.1/ Thiếu máu do mất máu
- Mất máu do cấp tính: chẩy máu do chấn thương, đứt mạch máu lớn, chẩy máu tiêu hoá (nôn ra máu, ỉa ra máu nhiều), ho ra máu, giập các phủ tạng, bên trong chẩy máu sau đẻ, sốt xuất huyết nội tạng nặng…;
- Mất máu mạn tính: Mỗi ngày mất một ít nhưng kéo dài nhiều tháng. Gặp trong u xơ tử cung, trĩ, ung thư dạ dầy, ung thư trực tràng, các bệnh giun sán, giun móc…

1.2/ Thiếu máu do thiếu dưỡng
- Thiếu Protid;
- Do đói ăn không đủ chất lượng đạm trong khẩu phần thức ăn;
- Do không ăn được: hẹp môn vị, loét dạ dầy tá tràng, ung thư dạ dầy;
- Do ăn được nhưng khng hấp thụ được; viêm ruột, ỉa chẩy mạn tính;
- Thiếu Vitamin B12: Bệnh thiếu máu Biemer, do cắt dạ dầy làm mất yếu tố nội tại do vùng dạ dầy tiết ra nên không hấp thụ được Vitamin B12;
- Thiếu chất sắt (hay gặp ở Việt Nam) do mất máu mạn tính, giun sán, chửa đẻ nhiều.

1.3/ Thiếu máu do rối loạn sự tái tạo hồng cầu;
- Các bệnh nhiễm khuẩn mạn tính: Viêm Thận mạn, sốt rét, lao phổi;
- Các bệnh nhiễm độc: Nhiễm độc phóng xạ, chì, benzene, X quang;
- Các bệnh nội tiết: Suy tuyến giáp;
- Một số bệnh bẩm sinh: Tim bẩm sinh.

2/ Dựa vào mầu sắc và kích thước hồng cầu

2.1 Thiếu máu ưu sắc
Loại thiếu máu do hồng cầu to, huyết cầu tố nhiều. Nguyên nhân chính là thiếu Vitamin B12 (gặp ít) sau phẫu thuật cắt dạ dầy, thiếu máu Biemer.
Điều trị chính là do Vitamin B12.

2.1 Thiếu máu nhược sắc
Loại thiếu máu do hồng cầu nhỏ, huyết cầu tố ít, thường kèm theo thiếu sắt huyết thanh. Gặp trong các bệnh: Trĩ nội ngoại, u xơ tử cung, loét dạ dầy tá tràng, giun móc, viêm ruột, ung thư trực tràng.
Điều trị là cho thuốc có chất sắt: siro hoặc viên sắt.

2.3 Thiếu máu đẳng sắc
Hồng cầu và huyết cầu tố bình thường. Hay gặp trong các bệnh máu ác tính như huyết tán, suy tuỷ xương, nhiễm độc chì, hoặc sau một chấn thương ngoại khoa, mất máu nhiều sau phẫu thuật.
Xử lý chung là truyền máu.

🥰IV/ ĐIỀU TRỊ

- Điều trị theo nguyên nhân của thiếu máu là điều rất quan trọng;
- Tuỳ theo mức độ và loại thiếu máu: điều trị bằng Vitamin B12, chất sắt, truyền máu.

🥰V/ PHÒNG BỆNH

- Bảo đảm đủ đạm, Vitamin trong khẩu phần ăn;
- Điều trị tốt các bệnh nhiễm khuẩn, ký sinh trùng và các bệnh đã mắc:
+ Viêm cầu thận cấp, sốt rét, tẩy giun sán;
+ Loét dạ dầy tá tràng;
- Thực hiện chế độ bảo hộ lao động cho công nhân nhiễm độc chì, benzene, X quang;
- Không dùng phân bón tươi trong tưới bón rau.