.png)
PHƯƠNG THUỐC BỔ CẢ KHÍ VÀ HUYẾT
(Đầu váng, mắt hoa, mệt mỏi, động thai, sẩy thai)
Thường dùng chữa chứng khí huyết đều hư với các chứng đầu váng, mắt hoa, tim đập, đoản hơi, chân tay mệt mỏi, sắc mặt không đẹp, chất lưỡi nhợt, rêu trắng mỏng, mạch hư tế. Các thuốc thường dùng là thuốc bổ khí như Sâm, Kỳ, Quy, Truật, các vị bổ huyết như Thục, Quy, Thược.
1/CHỨNG KHÍ HUYẾT ĐỀU HƯ: MẶT TRẮNG BỆCH HOẶC VÀNG RƠM, ĐẦU VÁNG, MẮT HOA, MỆT MỎI, THỞ NGẮN, HỒI HỘP
Bài thuốc: BÁT TRÂN THANG (Sách chính thể loại yếu)
Thành phần: Xuyên khung, Đương quy, Thục địa, Bạch thược, Nhân sâm, Phục linh, Bạch truật đều 1đc, Cam thảo 5 phân.
Cách dùng: Sắc với 3 lát gừng, 2 quả táo, uống trước bữa ăn.
Công dụng: Bổ ích khí huyết. (Bình bổ khí huyết)
Chủ trị: Khí huyết đều hư. Sắc mặt trắng bệch hoặc uỷ hoàng (vàng rơm), đầu váng mắt hoa, chân tay mệt mỏi, khí đoản, lười nói, tim đập hồi hộp, ăn giảm, lưỡi nhợt, rêu trắng mỏng, mạch tế hư.
Phân tích: Sâm, Truật, Linh, Thảo để bổ tỳ ích khí. Quy, Thục, Thược để tu dưỡng can thận. Khung vào huyết phận để lý khí trong huyết, như vậy bổ huyết mà không trệ. Khương, Táo vào phần khí để điều hoà tỳ vị.
Gia giảm:
- Có biểu hiện hư lao, di tinh, vết thương khó liền, băng lậu ở nữ, thêm Hoàng kỳ, Quế chi để ôn bổ khí huyết gọi là thập toàn đại bổ (Cục phương);
- Có biểu hiện khí đoản, vận động thì suyễn tức, tâm hư, tim đập thì thêm Hoàng kỳ, Quế tâm, Trần bì, Ngũ vị, Viễn chí để ôn bổ khí huyết, dưỡng tâm,an thần, gọi là NHÂN SÂM DƯỠNG VINH THANG (Cục phương).
2/ CHỨNG KHÍ HUYẾT RẤT HƯ
Bài thuốc: TỨ TƯỢNG CAO (Hiệu phỏng tân phương)
Thành phần: Nhân sâm, Bạch truật, Thục địa, Đương quy
Cách dùng: Bốn vị trên nấu riêng thành cao, cho vào hũ sành đậy kín. Lúc đem dùng tuỳ theo chứng mà thêm bớt, lấy nước lã đun sôi hoà tan mà uống.
Công dụng: Bổ ích khí huyết. (Bình bổ khí huyết)
Chủ trị: Khí huyết đều rất hư.
Phân tích: Sâm, Truật để bổ tỳ nguyên khí, tỳ khí. Quy, Thục bổ âm, bổ huyết. Trong phương thuốc này hai vị âm dược cũng do dương mà ra, hai vị đương dược cũng do âm mà ra. Đó là những dược phẩm thần diệu để trị các chứng khí huyết hư.
Gia giảm:
- Các chứng khí hư dùng Nhân sâm, Bạch truật làm quân, Quy, Thược làm thần;
- Các chứng huyết hư, dùng Quy, Thục làm quân, Sâm, Truật làm thần;
- Khí ở trung tiêu hư, Ăn uống kém dùng Bạch truật làm quân, Nhân sâm làm thần, Quy, Thược làm tá và sứ;
- Khí huyết đều hư, chứng hư phát ra tứ tung, dùng Nhân sâm, Bạch truật làm quân, Quy, Thục làm thần. Nếu thấy phần khí mạnh hơn thì lại lấy Quy, Thược làm quân, Sâm, Truật làm thần. Chủ yếu là bổ khí, nên bổ khí mười phần thì bổ huyết sáu, bẩy phần. Khí đã vượng mới có thể bổ huyết, huyết hơi vượng, lại cần bổ khí. Vì khí có công năng sinh huyết mà huyết không có ích khí. Người xưa có phép bổ tiếp chính là nói về điều này.
3/ CHỨNG THAI PHỤ KHÍ HUYẾT ĐỀU HƯ: ĐỘNG THAI, SẨY THAI, MỆT MỎI, ĂN KÉM
Bài thuốc: THÁI SƠN BÀN THẠCH THANG (Sách Cảnh nhạc toàn thư)
Thành phần: Nhân sâm 5g, Đương quy 8g, Hoàng cầm 5g, Xuyên khung 4g, Thục địa 10g, Chích cam thảo 4g, Hoàng kỳ 5g, Tục đoạn 5g, Bạch truật 10g, Thược dược 6g, Sa nhân 4g, Gạo nếp 1 nắm (5g).
Cách dùng: Săc uống sau bữa ăn, chia làm 3 lần trong ngày (sáng, trưa, tối), uống vào lúc bụng rỗng. Có thai, cứ 3-5 ngày uống 1 thang, sau 4 tháng thì vô lo.
Chủ trị: Nữ mang thai khí huyết lưỡng hư. Động thai hoặc sẩy thai liên tiếp, sắc mặt nhợt, mệt mỏi vô lực, không muốn ăn uống, lưỡi nhạt, rêu trắng mỏng, mạch hoạt vô lực hoặc trầm nhược.
Phân tích: Sâm, Kỳ, Truật, Thảo để bổ tỳ ích khí, Quy, Thục, Thược, Tục đoạn bổ can thận, dưỡng huyết, hoà huyết. Truật phối ngũ với Cầm để kiện tỳ, thanh nhiệt, an thai. Sa nhân lý khí, hoà trung, an thai. Khung phối ngũ với thuốc bổ dưỡng huyết để điều hoà khí ở trong huyết. Gạo nếp dưỡng tỳ vị, giữ thai.
Gia giảm: Nếu nhiệt bội Hoàng cầm, giảm Sa nhân. Nếu vị yếu, tăng Sa nhân, giảm Hoàng cầm.
Nay dùng ở người sẩy thai liên tiếp. Đến tháng thứ 2, mỗi tuần uống một thang, trong 2-3 tháng có hiệu lực tốt.
